دیکته نویسی ، فرزند من نمی‌تواند از دیکته نمره مناسب بگیرد،او نمی‌تواند خوب انشا بنویسد،
او نمی‌تواند جمله‌سازی را خوب انجام دهد و….
اینها نمونه مشکلاتی است که فرزند شما ممکن است در مدرسه،تجربه کند.
تعریف اختلال دیکته نویسی:
اختلال دیکته نویسی، برای کودکانی که هوش طبیعی دارند ولی بسیار بد می نویسند بکار برده می شود.
نوشتن به دلیل اینکه برای کودکان یک فعالیت انتزاعی است، یک کار دشوار و سخت به حساب می‌آید.
فعالیت نوشتن با مهارت هایی از قبیل توانایی نگهداری موضوع به صورت :
- کلمه
- ترسیم گرافیکی شکل حروف و کلمات
- به کار گیری صحیح ابزار نوشتن
- و داشتن حافظه دیداری و کار آمد ارتباط دارد.
همان‌طور که مهم است تا افراد بتوانند با زبان شفاهی با دیگران ارتباط برقرار کنند، به همان اندازه نیز مهم است که بتوانند با نوشتن نیز ارتباط برقرار کنند.
املاء یا دیکته به معنای جانشین ساختن صحیح صورت نوشتاری حروف و واژه ها به جای شکل واجی آنها است. انجمن روانپزشکی آمریکا در سال ۲۰۱۳ در پنجمین راهنمای تشخیصی و آماری اختلال های روانی، دشواری‌های املاء را اضافه کردن، حذف کردن یا جایگزینی واکه ها و همخوان‌ها به جای یکدیگر تعریف می کند.
نوشتار پیچیده ترین مهارت مورد نیاز برای انتقال درک زبانی و بیان افکار و عقاید محسوب می شود. با این وجود گروهی از افراد دارای نقص جدی در مهارت های مربوط به نوشتن می باشند.
مشخصه اساسی اختلال بیان نوشتاری عبارت است از:
مهارت های نگارشی بسیار پایین تر از حد مورد انتظار با توجه به سن، ظرفیت هوشی و آموزشی فرد. این اختلال در عملکرد تحصیلی و همچنین در امور روزمره که مستلزم نوشتن می باشد تداخل ایجاد می نماید.
علائم آسیب و اختلال دیکته‌نویسی:
- اختلال بیان نوشتاری به صورت اشتباه‌های متعدد املایی
- دستخط بسیار بد
- و مشکل در انشا نویسی مشخص می شود.
کودکان مبتلا به اختلال بیان نوشتاری در سال های اولیه ی دبستان در زمینه ی هجی کردن کلمات و بیان افکار خود طبق هنجارهای دستوری متناسب با سن دچار اشکال می شوند.
جملات شفاهی یا کتبی آن ها حاوی تعداد زیادی اشتباهات دستوری و ضعف در ساختن پاراگراف ها می باشد.
در کلاس دوم یا بعد از آن، این کودکان معمولا در نوشتن جملات کوتاه و ساده نیز دچار اشتباهات دستوری می شوند. مثلا با تذکرات مکرر باز هم فراموش می کنند در پایان جمله نقطه بگذارند. با افزایش سن و رفتن به کلاس های بالاتر، جملات شفاهی و کتبی این گونه کودکان بطور آشکارا ابتدایی تر، عجیب تر و پایین تر از سطح مورد انتظار بر حسب پایه ی تحصیلی به نظر می رسد. کلمات انتخابی آن ها اشتباهی و نامناسب میباشد، پاراگراف ها آشفته بوده و فاقد توالی متناسب است و با افزایش تعداد و انتزاعی تر شدن ذخیره ی لغات آنها، توانایی شان برای هجی کردن درست کاهش می یابد.
خصوصیات شایع اختلال بیان نوشتاری عبارتند از:
- اشتباهات هجی کردن،
- اشتباهات نقطه گذاری،
- ضعف در ساخت پاراگراف ها
- و اشکال در دست خط.
تشخیص اختلال بیان نوشتاری بر اساس عملکرد ضعیف مستمر شخص در دیکته نویسی، نوشتن انشا و همچنین بدخط نویسی داده می شود. عملکرد افراد مبتلا در این موارد به طور قابل ملاحظه ای پایین تر از کودکان همسن و دارای توانایی های هوشی مشابه است.
بیشترین درصد خطاهای املایی شامل مورد زیر است:
- جانشین کردن حروف به جای یکدیگر به دلیل شبیه بودن حروف به هم.
- جا انداختن کلمات.
- جا انداختن حروف سازنده کلمات به دلیل ضعف در تمیز شنوایی.
- جا انداختن حروف سازنده کلمات بر اثر حذف.
- جانشین سازی حروف به دلیل ضعف در درک صدا.
- جانشین سازی حروف سازنده به حروف دیگر بر اثر فرایند تبدیل
- جا انداختن تشدید.
- جا انداختن نقطه.
- جا انداختن نقطه بر اثر عدم شناخت کافی از حروف.
- جا انداختن دندانه.
دلایل مشکلات دیکته نویسی:
۱- مشکل در توجه و دقت:
بعضی از کودکان با نارسایی ویژه در یادگیری، توانایی جدا کردن یک محرک معین از میان محرک های محیطی گوناگون را ندارند.
۲- اشکال در حافظه دیداری:
کودکانی که در زمینه حافظه دیداری دارای مشکل هستند نمی توانند کلمات با صدای یکسان و شکل متفاوت را صحیح بنویسند. با این که هیچ مشکلی در بینایی خود ندارند، ولی در یادآوری و بازشناسی شکل حروف الفبا، اعداد و اشکال دچار ضعف هستند.
۳- مشکل در حساسیت شنیداری:
این مشکل به صورت ضعف در فهمیدن کلمات و حروف خود را نشان می دهد.
۴- مشکل در توالی دیداری:
مثل نوشتن «مادر»به جای واژه «مارد».
۵- اشکال در تمیز دیداری:
تمیز دیداری به توانایی تشخیص تفاوت یک شی با دیگری اشاره دارد. در آزمون آمادگی پیش دبستانی به طور مثال از کودک می خواهند با نگاه کردن، حرف «ک» را از «گ» متمایز کند، که کودک باید به تفاوت سر‌کش دقت کند. مهارت در جور کردن حروف، واژه ها، اعداد، تصاویر، طرح ها و شکل ها نمونه دیگری از تکالیف تمیز دیداری است. اشیا را می توان از نظر رنگ، شکل، طرح، اندازه، حالت و…از یکدیگر متمایز کرد. توانایی افتراق حروف و واژه ها به صورت دیداری در یادگیری خواندن و دیکته لازم است.
۶- اشکال در ادارک دیداری:
ادراک، به معنی شناخت اطلاعات حسی، مکانیسمی است که بوسیله آن مغز به دور از تحریک حسی به عمل شناختی و مفهوم سازی می پردازد. ادراک دیداری نقش عمده ای در یادگیری تحصیلی دارد. معمولاً کودکان در سنین پیش دبستان نوعی تعمیم ادراکی دارند، مبنی بر اینکه ماهیت اشیا علیرغم وضعیت فضایی متفاوت آنها عوض نمی شود. اگر این موضوع به حروف الفبا نیز نسبت داده شود می تواند کودک را در تشخیص حروف کمک کند.
روش‌های بهبود مشکل دیکته نویسی:
- تقویت حساسیت شنیداری
- تقویت حافظه دیداری
- بازی با حروف
- تفکیک صداهای اول و آخر در کلمات
- نگاه دقیق به کلمات و تلفظ صحیح آنها.در این روش با تکیه بر خواندن کل کلمه،از کودک
- خواندن کلمات و بخش بخش کردن آن ها و شمردن بخش های آن،در این سیستم به جای تأکید بر کل‌خوانی از کودک می‌‌خواهید کلمه را بخش بخش بخواند.
- کودک پس از دیدن کلمه چشمان خود را می بندد و شکل آن را در ذهن خود مجسم می کند و شفاهاً آن را هجی می کند. (مثلا کلمه «ظاهر» اول ببین بعد با چشم بسته صدا به صدا کن «ظ ا ه ر»)
- کودک یک کلمه را به دقت می بیند سپس روی کلمه پوشانده می شود. و از او خواسته می شود که کلمه را با دقت بنویسد(حافظه دیداری کوتاه مدت.)
- کلماتی که کودک در دیکته‌های قبلی دارای مشکل بوده را بر روی یک کاغذ بزرگ بنویسد و سپس از کودک می خواهیم که همراه با تلفظ ما به کلمه بنگرد و با انگشت آن را ردگیری کند. این عمل چندین بار تکرار شود و سپس درحالی که کودک کلمه را بر زبان می آورد شروع به نوشتن کند.
در نظر داشته باشید که مشکل دیکته‌نویسی به صورت کامل قابل رفع میباشد.
توصیه می‌شود اگر کودکتان مشکل دیکته‌نویسی یا املا دارد، خودتان با کودک کار نکنید
این کار علاوه بر ایجاد تنش بین والدین چون به صورت اصولی انجام نمی‌شود، نتیجه‌ی مطلوب به دست نمی‌آید.
در صورت تمایل می‌توانید برای مشکل دیکته یا املا کودکانتان به کلینلک دکتر ریحانه محمدی مراجعه کنید.
کلمات کلیدی:
دستخط، مشکل دیکته‌نویسی، مشکل انشانویسی، مهارت دست، دست،نوشتن، اختلال دیکته، اختلال املا، دیسگرافی
