اختلال نقص توجه و بیش فعالی، اختلالی عصبی‌رشدی است. کودکان بیش‌فعال به علت نقص توجه و اختلالات کارکرد مغزی با مشکلاتی نظیر تأخیر کلامی و لکنت زبان مواجه می‌شوند. خدمات گفتاردرمانی به کودکان مبتلا به بیش‌فعالی کمک می‌کنند تا به شکل بهتری روی موضوعات مختلف زبانی تمرکز کنند. در این مطلب درخصوص گفتاردرمانی کودکان بیش‌فعال صحبت می‌کنیم و اطلاعات جامع و کاملی را در اختیار شما قرار می‌دهیم. پس با ما همراه باشید.
اختلال کمبود توجه و بیش فعالی چیست؟
اختلال بیش فعالی، اختلال مغزی مادام‌العمری است که تمرکز کردن را برای فرد مبتلا سخت می‌کند. برخی از افراد مبتلا به اختلال نقص توجه و بیش‌فعالی نمی‌توانند رفتار خود را کنترل کنند. این افراد در دوست‌یابی مشکل دارند و اختلال بیش‌فعالی بر رشد مهارت‌های گفتاری آن‌ها تأثیر می‌گذارد.
علائم تأخیر در گفتار
علائم تأخیر در گفتار در کودکان مبتلا به اختلال نقص توجه و بیش فعالی عبارت‌اند از:
- کاهش توجه شنیداری
- درک ضعیف گفتار
- کاهش مهارت‌های اجتماعی
- کاهش ارتباطات گفتاری
تأثیر بیش‌فعالی بر رشد مهارت‌های گفتاری
مطالعات نشان می‌دهند کودکان مبتلا به اختلال کمبود توجه و بیش فعالی دچار مشکلات ارتباطی می‌شوند و در صورتی که یک اختلال ارتباطی به‌صورت مداوم تکرار شود، غیرقابل تحمل می‌شود.
اگر کودک شما دائماً حواس‌پرت، بیش‌فعال و تکانشی باشد، با شما و دنیای اطراف خود آن‌طور که باید ارتباط برقرار نمی‌کند. این مسئله تأثیر مخربی بر رشد مهارت‌های گفتاری و زبان کودکان بیش‌فعال دارد که اغلب باعث می‌شود آن‌ها در یکی از (یا همه) زمینه‌های زبان دچار تأخیر یا مشکلات گفتاری و زبانی شوند. اختلال کمبود توجه و بیش‌فعالی به شکل‌های مختلفی بر رشد گفتار و زبان تأثیر می‌گذارد. تأثیر بیش‌فعالی بر رشد گفتار شامل موارد زیر می‌باشد:
مهارت‌های ارتباط اجتماعی:
کودکان مبتلا به بیش‌فعالی با هنجارهای اجتماعی مختلف دست‌و‌پنجه نرم می‌کنند. به‌عنوان مثال آن‌ها باید یاد بگیرند چه زمانی مکث کنند، چه زمانی حرف بزنند و چه زمانی به صحبت‌های دیگران گوش بدهند. اگر کودک شما مشکل توجه کردن داشته باشد، این فرآیندهای اجتماعی برای او خیلی سریع اتفاق میفتند و باعث گیج شدن او می‌شوند.
مهارت‌های خواندن و نوشتن:
بسیاری از کودکان مبتلا به بیش‌فعالی با برخی از جنبه‌های خواندن یا نوشتن مشکل دارند. مطالعات نشان می‌دهند 25 تا 40 درصد از کودکان مبتلا به اختلال کمبود توجه و بیش‌فعالی، نارساخوانی (مشکل یادگیری مرتبط با خواندن و نوشتن) نیز دارند. نوشتن نیز اغلب تحت تأثیر این اختلال قرار می‌گیرد؛ زیرا فرآیند پیچیده‌ای است که به چندین مهارت همزمان نیاز دارد.
مهارت‌های صدای گفتاری:
برخی از کودکان مبتلا به اختلال نقص توجه و بیش‌فعالی مشکلات گفتاری یا بیانی دارند. هنگامی که کودک در بیان صداهای خاص یا فرایند واجی مشکل داشته باشد، مبتلا به اختلال صدای گفتار می‌باشد. اختلالات صدای گفتاری شامل آپراکسی گفتاری دوران کودکی (آپراکسی، اختلالی گفتاری است که در آن مغز کودک برای هماهنگ کردن حرکات دهانی پیچیده برای ایجاد صداها، هجاها، کلمات و عبارات مشکل دارد) و اختلالات واجی هستند.
عملکرد اجرایی:
عملکرد اجرایی یکی از حوزه‌های اصلی زبان است که تحت تأثیر اختلال کمبود توجه و بیش‌فعالی اتفاق میفتد. عملکرد اجرایی، توانایی تبدیل تفکر انتزاعی به عمل است. تعیین اهداف، ماندن در مسیر و به پایان رساندن هدف، همه به عملکرد اجرایی متکی هستند. عملکرد اجرایی به ما کمک می‌کند در هنگام ناامیدی آرام بمانیم، برنامه‌ها را تغییر دهیم و زمان را مدیریت کنیم.
شاید برای شما مفید باشد: نارسانا خوانی در گفتار درمانی: آموزش جامع و موثر
روش‌های گفتاردرمانی کودکان بیش‌فعال
کودکان مبتلا به اختلال کمبود توجه و بیش‌فعالی از مشکلات متفاوتی رنج می‌برند. گفتاردرمانگر باتجربه می‌تواند به کودک شما درزمینه گفتار، زبان و مشکلات اجتماعی کمک کند. او به روش‌های مختلفی که در ادامه ذکر شده‌اند، به کودکان بیش‌فعال کمک می‌کند:
- اگر فرزند شما مشکل ارتباطات اجتماعی داشته باشد، ارزیابی زبان گفتاری می‌تواند مهارت‌های زبان اجتماعی کودک مانند استنتاج و حل مسئله را ارزیابی کند.
- اگر فرزند شما در خواندن و نوشتن مشکل داشته باشد، گفتاردرمانگر می‌تواند مهارت‌های سوادآموزی فرزند شما را ارزیابی کرده تا دقیقاً علت وقوع این اختلالات را درک کند.
- درمورد مشکلات صدای گفتاری، گفتاردرمانگر می‌تواند تلفظ صحیح صداها را به کودک شما آموزش دهد.
- هنگامی که بیش‌فعالی، عملکرد اجرایی فرزند شما را مختل می‌کند، ارزیابی زبان گفتار می‌تواند به مشخص کردن بخش‌های خاصی از عملکرد اجرایی کمک کند.
در طول جلسات گفتاردرمانی کودکان بیش‌فعالی چه اتفاقی میفتد؟
اصلاح رفتار در جلسات گفتاردرمانی کودکان بیش‌فعال در کوتاه‌مدت بسیار مؤثر است. هنگامی که گفتاردرمانی با درمان دارویی ترکیب می‌شود، مؤثرتر است. این درمان ترکیبی به کنترل تکانشگری و بهبود رفتار بین‌فردی و عملکرد تحصیلی کودکان بیش‌فعال کمک می‌کند. برنامه‌های درمانی برای کنترل رفتارهای بیش‌فعال شامل تقویت یا تضعیف رفتارهای هدف هستند. استفاده از تقویت‌کننده‌ها و تنبیه‌کننده‌ها (تقویت‌کننده به پاداشی اشاره دارد که برای پاسخ موردنظر داده می‌شود. پاداش می‌تواند شکلات، تشویق و تمجید باشد. تنبیه‌کننده نیز می‌تواند برای مدیریت رفتار نامطلوب کودکان استفاده شود.) باعث می‌شوند جلسات گفتاردرمانی به جلسات ارتباطی مؤثری تبدیل شوند. گفتاردرمانگر در طول جلسات گفتاردرمانی اقدامات زیر را انجام می‌دهد:
- به کودک کمک می‌کند درک گفتار خود را بهبود بخشد.
- شکست‌های ارتباطی و ناامیدی را کاهش می‌دهد.
- به تقویت تعاملات کودک در محیط اجتماعی کمک می‌کند.
- به کودک کمک می‌کند تا وضوح گفتار خود را ازطریق فعالیت‌های سرگرم‌کننده بهبود بخشد.
- کمک می‌کند توجه کودک به گفتار افزایش یابد.
- به او کمک می‌کند توانایی خود را برای شروع گفتگو و حفظ موضوعات گفتگو توسعه دهد.
- درک ارتباطات غیرکلامی او را بهبود می‌دهد.
- مهارت‌های گوش دادن و توجه کردن (در خانه، مدرسه یا با دوستان) کودک را بهبود می‌بخشد.
- به بهبود زبان بیانی (به دو صورت کلامی و نوشتاری) کودک کمک می‌کند.
مزایای گفتاردرمانی کودکان بیش‌فعال
کودکان مبتلا به اختلال کمبود توجه و بیش‌فعالی معمولاً با مشکلات گفتاری نیز مواجه می‌شوند که با گفتاردرمانی قابل درمان می‌باشند.
گفتاردرمانی مزایای زیادی دارد که به سن کودک بیش‌فعال، ثبات آموزش در خانه و همکاری کودک بستگی دارد. مزایای گفتاردرمانی شامل موارد زیر می‌باشند:
- توسعه مهارت‌های گفتار و زبان
- تقویت ارتباطات
- بهبود استفاده اجتماعی از زبان
- افزایش وضوح گفتار
- گسترس مهارت‌های سوادآموزی و مهارت‌های بازی
- بهبود کیفیت زندگی
